WSZYSTKO O DEPRESJI

DEPRESJA JAKO PROBLEM

Na depresję zapada ok. 10% populacji ogólnej. Zazwyczaj chorzy należą do grupy osób zawodowo czynnych pomiędzy 18 a 44 roku życia. Badania epidemiologiczne wskazują również, że na depresję cierpi dwukrotnie więcej kobiet niż mężczyzn. Badania dotyczące ekonomii zdrowia wyróżniają koszty leczenia bezpośrednie (pobyt w szpitalu, badania lekarskie, leczenie w poradniach, leki) i koszty pośrednie (absencja w pracy, bezrobocie, opieka socjalna). Całkowity koszt leczenia depresji w USA sięga 44-60 miliardów dolarów rocznie; 3/4 tej sumy pochłaniają koszty pośrednie. Porównanie z kosztami leczenia innych chorób (choroby serca – 43 miliardy dolarów, nowotwory – 164 miliardy dolarów, AIDS – 66 miliardów dolarów) pozwala traktować depresję jako jeden z najpoważniejszych problemów medycznych przynajmniej z ekonomicznego punktu widzenia.

Z przeglądu najnowszych danych przedstawionych przez Światową Organizację Zdrowia wynika, że:

  • w chwili obecnej depresja stanowi czwarty najpoważniejszy problem zdrowotny na świecie
  • w roku 2020 będzie drugim najpoważniejszym problemem zdrowotnym świata
  • już teraz depresja stanowi najpoważniejszą przyczynę zaburzeń w życiu ludzi.

Od kilkunastu lat niemal we wszystkich rozwiniętych krajach Europy obserwuje się wyraźny i progresywny wzrost liczby przyjęć do szpitala osób z rozpoznaniem depresji. Po 50 r.ż depresja stanowi jedną z głównych przyczyn hospitalizacji kobiet i mężczyzn. Według szacunkowych danych tylko jeden z 5 chorych na depresję korzysta z pomocy specjalistycznej i jedynie jeden z 20 leczy się w szpitalu psychiatrycznym. Dane oparte na badaniach epidemiologicznych wskazują na wielokrotnie większe wskaźniki rozpowszechnienia depresji w porównaniu z danymi obiegowymi.

Jednym z głównych problemów jest śmiertelność związana w dużym stopniu z tą chorobą. Statystyki dotyczące częstości samobójstw dowodzą, że przyczyną zgonu ok. 20-30% chorych jest zamach na własne życie. Niepokoi fakt, że w ciągu minionych 50 lat, mimo postępów w leczeniu depresji i zapobieganiu nawrotom, wskaźnik samobójstw chorych depresyjnych nie ulega istotnej zmianie. Oprócz problemów medycznych wiele problemów wiąże się z wpływem choroby i leczenia na funkcjonowanie jednostki w środowisku rodzinnym, zawodowym, grupie społecznej. Z badań prowadzonych w różnych krajach wynika, że znaczny odsetek osób z depresją napotyka poważne trudności w adaptacji do środowiska i funkcjonuje w sposób nieprawidłowy. Przejawami złej adaptacji są m.in.: duży wskaźnik osób nie zawierających związku małżeńskiego, duży wskaźnik rozwodów i rozbitych małżeństw, znaczna częstość przerw w pracy, częste zmiany pracy, niższy poziom aspiracji, gorsze osiągnięcia zawodowe, wysoki wskaźnik osób korzystających z zasiłków dla bezrobotnych, zasiłków chorobowych, rent, niższy status materialny i społeczny, duży wskaźnik alkoholizmu i uzależnień.

Warto podkreślić, że depresja jest ciężką, przewlekłą chorobą, która wymaga pomocy lekarskiej oraz wsparcia rodziny i przyjaciół. I przy takim założeniu jest chorobą uleczalną.

Z DANYCH WHO

  • depresja stanowi czwarty najpoważniejszy problem zdrowotny na świecie
  • w roku 2020 będzie drugim najpoważniejszym problemem zdrowotnym świata
  • już teraz depresja stanowi najpoważniejszą przyczynę zaburzeń w życiu ludzi

DEPRESJA (statystyka)

  • 10% populacji dorosłych
  • 15% populacji po 65 r.ż.
  • 40% populacji pacjentów szpitali i rezydentów domów opieki po 65 r.ż.
  • Kobiety chorują 2-krotnie częściej
  • Ponad połowa chorych nie korzysta z pomocy lekarskiej

DEPRESJA (koszty leczenia)

  • Całkowity koszt leczenia depresji w USA sięga od 44 do 60 miliardów dolarów rocznie; choroby serca – 43 miliardy dolarów, AIDS – 66 miliardów
  • 1/4 tej kwoty to koszty bezpośrednie (pobyt w szpitalu, badania lekarskie, leczenie w poradniach, leki)
  • 3/4 tej kwoty to koszty pośrednie (absencja w pracy, bezrobocie, opieka socjalna, koszty samobójstw)
    Stoudemire i wsp. 1980
  • każdy rok chorobowości prowadził do utraty 156 milionów dni roboczych
  • samobójstwa spowodowały stratę 380 tys. lat wieku produkcyjnego

KONSEKWENCJE DEPRESJI

  • samobójstwo
  • nadumieralność związana z pogorszeniem przebiegu chorób somatycznych
  • duży wskaźnik osób nie zawierających związku małżeńskiego oraz rozwodów i rozbitych małżeństw
  • przerwy w pracy, częste zmiany pracy
  • niższy poziom aspiracji, gorsze osiągnięcia zawodowe
  • wysoki wskaźnik osób korzystających z zasiłków dla bezrobotnych, zasiłków chorobowych, rent
  • niższy status materialny i społeczny
  • duży wskaźnik alkoholizmu i innych uzależnień

PRZYCZYNY DEPRESJI
Psychologiczne

      • depresje reaktywne związane ze stresem
      • depresje w reakcji żałoby
      • depresje w przebiegu zaburzeń nerwicowych

Somatyczne 

      • depresje w schorzeniach somatycznych
      • depresje w chorobach organicznych mózgu
      • depresje związane ze stosowaniem leków i innych substancji, w przebiegu zatruć, uzależnień

Endogenne  (pierwotne zaburzenia depresyjne)

      • choroby afektywne (dwubiegunowa i jednobiegunowa)
      • zaburzenia afektywne utrzymujące się przewlekle (dystymia, cyklotymia)
      • zaburzenia schizoafektywne

Typowe komunikaty pacjenta 

      • … jestem w dołku…
      • …. nie mogę spać…
      • … nie mam sił…
      • … nie mam apetytu…
      • … mam taki ból w nadbrzuszu…
      • … jest mi ciągle jakoś tak źle…

DEPRESJA TYPOWA 
Obniżenie nastroju

      • smutek
      • przygnębienie
      • przykre przeżywanie ogółu wydarzeń
      • anhedonia
      • zobojętnienie depresyjne

Obniżenie napędu

      • spowolnienie myślenia, tempa wypowiedzi
      • poczucie obniżonej sprawności intelektu i pamięci
      • spowolnienie, zahamowanie ruchowe
      • utrata energii, siły,
      • poczucie ciągłego zmęczenia

Zaburzenia rytmu okołodobowego i objawy somatyczne 

      • hiposomnia (wczesne budzenie się, sen płytki przerywany)
      • hipersomnia (senność w ciągu dnia)
      • „rano gorzej, wieczorem lepiej”
      • bóle głowy
      • wysychanie w jamie ustnej
      • zaparcia
      • brak apetytu, ubytek masy ciała

Lęk

      • poczucie napięcia, zagrożenia, trwożliwe oczekiwanie
      • niepokój manipulacyjny, podniecenie ruchowe

Objawy towarzyszące

      • poczucie winy
      • depresyjna ocena własnej osobowości, zdrowia, szans wyleczenia
      • depresyjna ocena własnej sytuacji
      • zniechęcenie do życia, myśli i tendencje samobójcze
      • zmniejszenie liczby i zakresu zainteresowań
      • obniżenie zdolności do pracy
      • osłabienie kontaktów z otoczeniem
      • brak dbałości o higienę

DEPRESJE MASKOWANE 

  • przewlekłe zmęczenie
  • zespół dławicy piersiowej
  • zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (bóle żołądka, stany spastyczne jelit, dróg żółciowych)
  • świąd skóry
  • bóle głowy, bóle kręgosłupa
  • neuralgie (n. trójdzielnego, n. kulszowego)
  • bezsenność lub nadmierna senność
  • zaburzenia lękowe
  • natręctwa
  • zaburzenia odżywiania się
  • nadużywanie alkoholu i leków

PRZYCZYNY DEPRESJI ZE STRONY OUN

  • Procesy zwyrodnieniowo-zanikowe mózgu (choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane)
  • Guzy mózgu
  • Choroby naczyniowe (miażdżyca naczyń mózgowych, stany poudarowe)
  • Padaczka
  • Stany pourazowe
  • Inne schorzenia (wodogłowie)

SOMATYCZNE PRZYCZYNY DEPRESJI

  • Choroby narządów miąższowych (wątroba, nerki)
  • Infekcje (gruźlica, AIDS, grypa, WZW)
  • Niedobory witamin (B1, B12, kwas foliowy)
  • Nowotwory
  • Zaburzenia hormonalne i inne zaburzenia przemiany materii
  • Zatrucia

 

LEKI I ŚRODKI, PRZY STOSOWANIU KTÓRYCH MOŻE POJAWIĆ SIĘ DEPRESJA

  • Leki hipotensyjne (rezerpina, klonidyna, beta-adrenolityki, hydralazyna)
  • Neuroleptyki (haloperydol, chloropromazyna, flufenazyna)
  • Steroidy
  • Hormonalne środki antykoncepcyjne
  • Leki dopaminergiczne (L-dopa, bromokryptyna)
  • Leki uspokajająco-nasenne (pochodne benzodiazepiny)
  • Środki noradrenergiczne (amfetamina)
  • Leki przeciwgruźlicze (izoniazyd, etionamid)
  • Leki przeciwnowotworowe

LECZENIE DEPRESJI

  • Farmakologiczne
  • Elektrowstrząsy
  • Fototerapia
  • Psychoterapia
  • Psychoedukacja
  • Wsparcie

CEL LECZENIA

  • Uzyskanie pełnej remisji
  • Utrwalenie poprawy (nie dopuszczenie do nawrotu objawów)
  • Zmniejszenie ryzyka nawrotu choroby
  • Poprawa jakości życia
  • Redukcja kosztów medycznych i społecznych

RYZYKO NAWROTU (choroba afektywna jednobiegunowa)

  • 50-80% doświadcza nawrotu choroby
  • 50-60% po przebyciu pierwszego epizodu
  • 70% po wystąpieniu dwóch epizodów
  • 90% po wystąpieniu trzech epizodów
  • 15-20% przebieg chroniczny