Rola procesów tłuszczozależnych uruchamianych przez organizm człowieka odżywiany wyższymi wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi (WWKT) omega-3 w trakcie leczenia depresji

Tagi: , , ,

Przyczyny depresji nie są do końca poznane, ale ocenia się, że wpływ na jej wystąpienie i przebieg ma wiele czynników wewnętrznych i środowiskowych. Wymienia się kilka głównych mechanizmów uczestniczących w powstawaniu objawów depresyjnych:

  1. Zaburzenia przekazywania impulsów mózgowych poprzez neurotransmitery takie jak serotonina czy noradrenalina.
  2. Zaburzenia działania tzw. osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (oś HPA), która określa złożoną sieć wzajemnych oddziaływań pomiędzy tymi gruczołami, pełniącą ważne funkcje w reakcji organizmu na stres.
  3. Przewlekły stan zapalny układu nerwowego, wywoływany przez szereg cząsteczek prozapalnych i prowadzący do neurodegeneracji.

Coraz częściej bada się strategie mogące wspomagać leczenie depresji. Dzieje się tak, ponieważ dla wielu pacjentów całkowita remisja choroby jest krótkotrwała lub wręcz niemożliwa do osiągnięcia [1]. Jedną z takich strategii jest uzupełnienie diety pacjenta w kluczowe składniki pokarmowe. To właśnie poprzez dietę dostarczamy codziennie do organizmu składników, które wykorzystywane są potem we wszystkich procesach fizjologicznych – od prostego zaopatrzenia w energię, przez podstawowe składniki budulcowe, dzięki którym ma on odpowiednią budowę na poziomie komórkowym, po cząsteczki włączane w procesy wpływające na prawidłowy metabolizm organizmu. Odpowiednio odżywiony organizm człowieka to fundament, na którym powinno się opierać każdą strategię leczniczą, niezależnie czy mówimy tutaj o chorobach takich jak choroby nowotworowe, czy zaburzenia depresyjne. Nie jest możliwe osiągnięcie maksymalnych efektów leczenia w sytuacji, kiedy organizm nie jest w stanie przeprowadzać swoich procesów obronno – regeneracyjnych z najwyższą, genetyczną i fizjologiczną skutecznością.

Jak wykazują badania, szczególną rolę w ochronie komórek nerwowych oraz w zapobieganiu depresji pełnią procesy tłuszczozależne uruchamiane w obecności wyższych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3. Wykazano, że proces uruchamiany w obecności kwasu tłuszczowego EPA omega-3 ogranicza aktywność osi HPA [2]. W badaniach na zwierzętach zaobserwowano także, że dostępność kwasów WWKT omega-3 w organizmie jest czynnikiem zwiększającym odporność na warunki stresowe [3]. Zarówno w obecności EPA, jak i z DHA omega-3 organizm uruchamia procesy kaskady kwasu arachidonowego, w wyniku których powstaje wiele rodzajów substancji przeciwzapalnych [4]. W sytuacji braku odpowiednich ilości WWKT omega-3, w procesy te włączane są WWKT omega-6, co powoduje wytworzenie substancji prozapalnych i prozakrzepowych. Biorąc pod uwagę fakt, że nadmierny stan zapalny jest jedną z przyczyn sprzyjających depresji, ta ścieżka wykorzystania WWKT omega-3 przez organizm jest nie do przecenienia [5-10].

Złożona budowa WWKT omega-3 będących niezbędnym elementem błon komórkowych, sprawia, że nie są one ściśle upakowane, co przekłada się na ich większą płynność i elastyczność [88]. Zwiększona elastyczność błon komórek nerwowych umożliwia poprawę sygnalizacji nerwowej poprzez sprawniejsze funkcjonowanie szeregu cząsteczek i receptorów występujących w błonach komórkowych, czyli na ich powierzchni [11-14].

Efekty te są zatem zbieżne z najczęściej stosowanym podejściem farmakologicznym i mogą przekładać się na lepszą skuteczność leczenia pacjenta z depresją. Najważniejszym jest jednak fakt, że wynikają wprost z obecnych już w organizmie mechanizmów regulacyjnych. Nie ma tutaj zatem mowy o efektach niepożądanych takiego podejścia.

Jako najlepsze źródło kwasów tłuszczowych EPA i DHA omega-3 oraz szerokiej kompozycji tłuszczów budulcowych (tłuszczów złożonych i wyższych nienasyconych kwasów tłuszczowych): DHA + DPA + EPA + ETE omega-3, NA omega-9, alkiloglicerole, skwalen, witaminy A (retinol) i D3) wskazuje się oleje rybie.

 Jak wykazano, organizm człowieka wytwarza z nich unikatowe efekty prowadzące do ograniczenia zmian neurodegeneracyjnych. Doskonale obrazuje to nowatorskie badanie przeprowadzone w Laboratorium Neuroimmunologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi [15]. W eksperymentach na ludzkim modelu dojrzewania komórek prekursorowych oligodendrocytów (hOPC) in vitro wykazano, że kompozycja olejów rybich została wykorzystana do uruchomienia i poprawy funkcji hOPC, co w efekcie spowodowało wzrost syntezy białka mielinobazowego, glikoproteiny mieliny oligodendrocytowej oraz białka proteolipidowego jako sfingomielina. Zmniejszeniu ulegało wytwarzanie prozapalnych cytokin i chemokin, natomiast zwiększała się synteza czynnika wzrostu fibroblastów 2 (FGF2), a także synteza czynnika wzrostu śródbłonka naczyniowego (VEGF) przez hOPC.

W badaniu zastosowano żywność medyczną BioMarine®Medical Immuno & Neuro Lipids – połączenie 3 rodzajów pełnowartościowych, biologicznych olejów rybich, produkt, który jako jedyny zawiera całą kompozycję ww. tłuszczów złożonych i wyższych kwasów tłuszczowych. Co ważne, w badaniu tym zastosowano także olej lniany, często opisywany jako źródło WWKT ALA omega-3, czyli substancji pośredniej do uzyskania EPA i DHA omega-3. Efekty zaobserwowane w komórkach otrzymujących olej rybi nie występowały wśród komórek, u których zastosowano olej lniany.

Bardzo ważne w kontekście efektów związanych z objawami depresyjnymi są wyniki badania klinicznego OFFER, przeprowadzonego na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi przez zespół dr. hab. Tomasza Pawełczyka, prof. nadzw. UMED w Łodzi z wykorzystaniem oleju rybiego firmy Marinex [16-19]. Badanie kliniczne (RCT) oceniało skuteczność 6-miesięcznej interwencji żywieniowej z użyciem konkretnej kompozycji olejów zawierającej WWKT omega-3 (4 kapsułki BioCardine®Omega-3) jako terapii uzupełniającej leczenie lekami przeciwpsychotycznymi w grupie pacjentów z pierwszym epizodem schizofrenii. Jest to pierwsze na świecie takiego typu badanie przeprowadzone u ludzi.

Wykazano w nim, że w grupie chorych z pierwszym epizodem schizofrenii powyższa interwencja żywieniowa prowadzi do zmniejszenia objawów schizofrenii:

  1. istotne zmniejszenie nasilenia objawów chorobowych mierzonych za pomocą skali PANSS i jej podskali psychopatologii ogólnej (69,4% pacjentów z grupy badanej uzyskało 50% redukcję nasilenia objawów schizofrenii w ciągu 26 tygodni vs. 40% z grupy placebo)
  2. redukcja o 31% nasilenia objawów depresyjnych w grupie badanej vs. 14% w grupie placebo, mierzone za pomocą skali CDSS.

Ponad to:

  • o 9,4% w porównaniu z grupą placebo zwiększyła się grubość kory mózgowej.
  • o 83% zwiększył się poziom telomerazy (w grupie badanej względem grupy placebo).
  • o 17,6% zwiększył się poziom białka BDNF (w grupie badanej względem grupy placebo).

Efekty uzyskane w badaniu to wynik połączenia terapii leczniczej z budulcowym odżywieniem organizmu. Tylko takie pełne efekty należą się każdemu pacjentowi walczącemu z chorobą. Nie da się ich osiągnąć w żaden inny sposób. Badanie OFFER to jedno z blisko 50 badań przeprowadzonych u pacjentów przyjmujących oleje rybi firmy MARINEX.

Decydując się na uzupełnienie swojej diety w budulcowe tłuszcze, którymi są między innymi wyższe wielonienasycone kwasy tłuszczowe EPA i DHA omega-3, warto zwrócić uwagę na ich źródło. Tym zdecydowanie najlepszym i najskuteczniejszym będą kompozycje pełnowartościowych olejów rybich, które zawierają wszystkie długołańcuchowe kwasy tłuszczowe omega-3 w naturalnej postaci trójglicerydów. Kompozycję tego typu tłuszczów rybich stanowi produkt BioMarine®Medical Immuno & Neuro Lipids (żywność specjalnego przeznaczenia medycznego), który jest połączeniem:

  • BioMarine® – olej z wątrób czterech gatunków rekinów głębinowych z południowo-zachodniego Oceanu Spokojnego i Morza Tasmana
  • BioNeuro® Omega-3 – olej z mięśni ryb gatunków sardelowatych, śledziowatych i tuńczyków z obszaru Oceanu Indyjskiego i zachodniego Oceanu Spokojnego
  • Tran OLAVA® – olej z wątroby dorsza pacyficznego z obszaru Morza Beringa

Kompozycja ta wynika wprost z naturalnego profilu tłuszczów występujących w organizmach ryb oceanicznych i nie stanowi izolatu pojedynczych kwasów tłuszczowych. Mimo pozornych podobieństw obu rodzajów tłuszczów, tak naprawdę są one od siebie diametralnie różne. Co więcej, wykazano, że biodostępność omega-3 w oleju rybim, zwłaszcza DHA, jest znacznie wyższa niż w kapsułkach zawierających pojedyncze kwasy tłuszczowe.

Wyniki badań dowiodły w sposób jednoznaczny, że wdrożenie budulcowej interwencji żywieniowej powinno być podstawą postępowania z pacjentem chorującym na schizofrenię i depresję. To jedyny sposób zagwarantowania kompleksowej ochrony zdrowia Pacjenta. Wielokierunkowe procesy tłuszczozależne, działające z pełnym potencjałem i ich najcenniejsze efekty zdrowotne wytwarza bowiem tylko genetycznie i fizjologicznie odżywiany organizm człowieka. Tylko kompleksowe działanie organizmu w połączeniu z leczeniem może przynieść pełen sukces w walce z chorobą, co wykazaliśmy w naszych badaniach i ponad 5300 opiniach pacjentów.

Bibliografia:

  1. R. Massart, R. Mongeau, and L. Lanfumey, “Beyond the monoaminergic hypothesis: neuroplasticity and epigenetic changes in a transgenic mouse model of depression,” Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B: Biological Sciences, vol. 367, no. 1601, pp. 2485–2494, 2012.
  2. O. J. G. Schiepers,M. C.Wichers, and M.Maes, “Cytokines and major depression,” Progress in Neuro-Psychopharmacology and Biological Psychiatry, vol. 29, no. 2, pp. 201–217, 2005.
  3. M.Hennebelle, L. Balasse, A. Latour et al., “Influence of omega-3 fatty acid status on the way rats adapt to chronic restraint stress,” PLoS ONE, vol. 7, no. 7, Article ID e42142, 2012.
  4. S. L. Tilley, T. M. Coffman, and B. H. Koller, “Mixed messages: modulation of inflammation and immune responses by prostaglandins and thromboxanes,” Journal of Clinical Investigation, vol. 108, no. 1, pp. 15–23, 2001.
  5. P.B.Adams, S.Lawson, A. Sanigorski, andA. J. Sinclair, “Arachidonic acid to eicosapentaenoic acid ratio in blood correlates positively with clinical symptoms of depression,” Lipids, vol. 31, supplement 3, pp. S157–S161, 1996.
  6. M. Maes, R. Smith, A. Christophe, P. Cosyns, R. Desnyder, and H. Meltzer, “Fatty acid composition in major depression: decreased omega 3 fractions in cholesteryl esters and increased C20: 4 omega 6/C20:5 omega 3 ratio in cholesteryl esters and phospholipids,” Journal of Affective Disorders, vol. 38, no. 1, pp. 35–46, 1996.
  7. H.Tiemeier,H. R. vanTuijl,A.Hofman, A. J. Kiliaan, and M.M.B. Breteler, “Plasma fatty acid composition and depression are associated in the elderly: The Rotterdam Study,” The American Journal of Clinical Nutrition, vol. 78, no. 1, pp. 40–46, 2003.
  8. J. K. Kiecolt-Glaser, M. A. Belury, K. Porter, D. Q. Beversdorf, S. Lemeshow, and R. Glaser, “Depressive symptoms, omega-6:omega-3 fatty acids, and inflammation in older adults,” Psychosomatic Medicine, vol. 69, no. 3, pp. 217–224, 2007.
  9. C. Navarro, I. Gonzalez-Alvarez, M. Gonzalez-Alvarez et al., “Influence of polyunsaturated fatty acids on Cortisol transport through MDCK and MDCK-MDR1 cells as blood-brain barrier in vitro model,” European Journal of Pharmaceutical Sciences, vol. 42, no. 3, pp. 290–299, 2011.
  10. F. Caraci, A. Copani, F. Nicoletti, and F. Drago, “Depression and Alzheimer’s disease: neurobiological links and common pharmacological targets,” European Journal of Pharmacology, vol. 626, no. 1, pp. 64–71, 2010.
  11. C. R. Lee and M. W. Hamm, “Effect of dietary fat and cholesterol supplements on glucagon receptor binding and adenylate cyclase activity of rat liver plasmamembrane,” Journal of Nutrition, vol. 119, no. 4, pp. 539–546, 1989.
  12. S. N. Ahmad, B. S. Alma, and S. Q. Alam, “Dietary omega-3 fatty acids increase guanine nucleotide binding proteins and adenylate cyclase activity in rat salivary glands,” The FASEB Journal, vol. 3, articleA948, 1989.
  13. R. A. Bowen and M. T. Clandinin, “Dietary low linolenic acid compared with docosahexaenoic acid alter synaptic plasma membrane phospholipid fatty acid composition and sodiumpotassium ATPase kinetics in developing rats,” Journal of Neurochemistry, vol. 83, no. 4, pp. 764–774, 2002.
  14. V. V. Vaidyanathan, K. V. Rao, and P. S. Sastry, “Regulation of diacylglycerol kinase in rat brain membranes by docosahexaenoic acid,” Neuroscience Letters, vol. 179, no. 1-2, pp. 171–174, 1994.
  15. N. Lewkowicz, P. Piątek, M. Namiecińska, M. Domowicz, R. Bonikowski, J. Szemraj, P. Przygodzka, M. Stasiołek, P. Lewkowicz, Naturally Occurring Nervonic Acid Ester Improves Myelin Synthesis by Human Oligodendrocytes. Cells 2019; 8(8): pii: E786. doi: 10.3390/cells8080786.
  16. T. Pawełczyk, M. Grancow-Grabka, M. Kotlicka-Antczak, E. Trafalska, A. Pawełczyk, „A randomized controlled study of the efficacy of six-month supplementation with concentrated fish oil rich in omega-3 polyunsaturated fatty acids in first episode schizophrenia”, Journal of Psychiatric Research 73 (2016) 34-44.
  17. T. Pawełczyk, M. Grancow-Grabka, E. Trafalska, J. Szemraj, A. Pawełczyk, „Oxidative stress reduction related to the efficacy of n-3 polyunsaturated fatty acids in first episode schizophrenia: Secondary outcome analysis of the OFFER randomized trial”, Prostaglandins, Leukotrienes and Essential Fatty Acids 121 (2017) 7-13.
  18. T. Pawełczyk, M. Grancow-Grabka, E. Trafalska, J. Szemraj, N. Żurner, A. Pawełczyk, „Telomerase level increase is related to n-3 polyunsaturated fatty acid efficacy in first episode schizophrenia: Secondary outcome analysis of the OFFER randomized clinical trial”, Progress in Neuro-Psychopharmacology and Biological Psychiatry 83 (2017) 142-148.
  19. T. Pawełczyk, E. Piątkowska-Janko, P. Bogorodzki, P. Gębski, M. Grancow-Grabka, E. Trafalska, N. Żurner, A. Pawełczyk, „Omega-3 fatty acid supplementation may prevent loss of gray matter thickness in the left parieto-occipital cortex in first episode schizophrenia: a secondary outcome analysis of the OFFER randomized controlled study”, Schizophrenia Research (2017) pii: S0920-9964(17)30621-7.

Podobne wpisy